لە سورەتی الانم و ئەسفەت باس لە پێغەمبەر ئیلیا (یان ئیلیا) کراوە بە ناوی سێ جار. پێمان دەڵێن:
زەکەریا و یۆحەنا و عیسا و ئەلیاس، هەموویان لە ڕیزەکانی چاکەکاراندان.
الانام ٦:٨٥
هەروەها ئیلیاش لەنێو ئەو کەسانەدا بوو کە (لەلایەن ئێمەوە) نێردراون.
سەیرکە، بە گەلەکەی گوت: «ئایا لە خودا ناترسن؟“ ئایا بانگی بەعل دەکەن و واز لە باشترینی دروستکەران دێنن،-
«خودا، پەروەردگار و بەخێوکەر و پەروەردگار و بەخێوکەری باوباپیرانت؟»
بەڵام ڕەتیان کردەوە، و بە دڵنیاییەوە بانگ دەکرێن (بۆ سزادان)،-
جگە لە بەندە دڵسۆز و دڵسۆزەکانی خودا (لە نێوانیاندا).
وە ئێمە (ئەم نیعمەتە)مان بۆ بەجێهێشت لە نێوان نەوەکانی (داهاتوودا) لە سەردەمی دواتردا :
واتە: ئاشتی و سڵاو بۆ کەسانی وەک ئەلیاس!
بەڕاستی ئێمە بەم شێوەیە پاداشتی ئەو کەسانە دەدەینەوە کە چاکە دەکەن.
چونکە ئەو یەکێک بوو لە بەندە باوەڕدارەکانمان.
ئەس-سەفات ٣٧:١٢٣-١٣٢
ئەم سورەتانە باسی ئیلیا دەکەن لەگەڵ یۆحەنا (یەحیا) و عیسا (عیسا ئەلمەسیح) چونکە ئەویش یەکێکە لە پێغەمبەرانی کتێبی پیرۆز. وەک باسکراوە، ئیلیا (ئیلیا) ڕووبەڕووی پێغەمبەرانی بتەکەی بەعل بووەوە. ئینجیل تۆمارێکی وردی ئەم پێشبڕکێیەی تێدایە . لە خوارەوە بەدواداچوون بۆ نیعمەتەکە دەکەین بۆ ئێمە (ئەو ‘نەوەکانی سەردەمی دواتر’ کە ئەس-سەفات بەڵێنی پێدەدات).
ئەلیاس و تاقیکردنەوە بۆ پێغەمبەرانی بەعل
ئیلیا پیاوێکی چەقۆکێش بوو و ڕووبەڕووی ٤٥٠ پێغەمبەری بەعل بووەوە. چۆن دەیتوانی دژایەتی ئەوەندە زۆر بکات؟ ئینجیل ڕوونی دەکاتەوە کە تاقیکردنەوەیەکی زیرەکی بەکارهێناوە. هەم ئەو و هەم پێغەمبەرانی بەعل دەبوو ئاژەڵێک بکەنە قوربانی بەڵام ئاگرەکەیان نەدەکرد بۆ سووتاندنی قوربانییەکە. هەر لایەک بانگەوازی خودای خۆی دەکرد کە لە ئاسمانەوە ئاگرەکە داگیرسێنێت. هەر خودایەک قوربانییەکەی بە ئاگر لە ئاسمانەوە داگیرساند – ئەوە خودای ڕاستەقینە و زیندوو بوو.
بۆیە ئەم ٤٥٠ پێغەمبەرە بۆ ماوەی ڕۆژێکی تەواو بانگەوازی بەعلیان کرد بۆ ئەوەی لە ئاسمانەوە قوربانییەکەیان داگیرسێنن – بەڵام ئاگرێک نەهات. پاشان ئیلیا بە تەنیا داوای لە دروستکەر کرد قوربانیەکەی داگیرسێنێت و یەکسەر ئاگر لە ئاسمانەوە هات و هەموو قوربانییەکەی سووتاند. ئەو کەسانەی کە شاهیدی ئەم پێشبڕکێیە بوون ئەو کاتە دەیانزانی خودای ڕاستەقینە کێیە و کێ درۆیە. بەعل دەرکەوت کە درۆیە.
تاقیکردنەوەی ئیلیا ئەمڕۆ
ئێمە شایەتحاڵی ئەم پێشبڕکێیە نەبووین، بەڵام دەتوانین هەمان ستراتیژی تاقیکردنەوەی ئیلیا پەیڕەو بکەین بۆ ئەوەی بزانین ئایا پەیامێک یان پێغەمبەرێک لە خوداوە هاتووە. ستراتیژەکە بریتییە لە تاقیکردنەوە بەجۆرێک کە تەنها خودا و نێردراوەکانی بتوانن سەرکەوتوو بن و ئەوانەی تەنها توانای مرۆڤیان هەیە، وەک پێغەمبەرانی بەعل ناتوانن.
تاقیکردنەوەیەکی لەو شێوەیە، بە ڕۆحی ئیلیا، چی دەبێت؟
سورەتی النجم پێمان دەڵێت
بەڵام ئەوە کۆتایی و سەرەتای (هەموو شتەکان) هی خودایە. (ئەن نەجم ٥٣:٢٥)
تەنها خودا کۆتایی هەموو شتێک دەزانێت، تەنانەت پێش ئەوەی کۆتایی ڕووبدات. مرۆڤەکان پێش ڕوودانی کۆتایی شتەکان نازانن، تەنها دوای ئەوەی هاتنە دی. بۆیە تاقیکردنەوەکە ئەوەیە کە بزانین ئایا پەیامەکە بە دروستی پێشبینی داهاتوو دەکات زۆر پێش ئەوەی ڕووبدات. هیچ مرۆڤ و بتێک ناتوانێت ئەمە بکات. تەنها خودا دەتوانێت.
تاقیکردنەوەی ئیلیا بۆ ئینجیل بەکارهات
زۆر کەس پرسیار دەکەن کە ئایا پێغەمبەر عیسا المسیح د.خ وەک لە ئینجیلدا دابەزیوە پەیامێکی ڕاستەقینەی خودایە، یان لەلایەن کەسانی زیرەکەوە هەڵبەستراوە؟ دەتوانین تاقیکردنەوەی ئیلیا بۆ ئەم پرسیارە بەکاربهێنین. کتێبەکانی تەورات و زابور لەگەڵ پێغەمبەرانی وەک ئەلیاس سەدان و تەنانەت هەزاران ساڵ کۆنترن لە سەردەمی عیسا ئەلمەسیح د.خ. ئەمانە لەلایەن پێغەمبەرانی جولەکەوە نووسراون و بەم پێیەش نووسینی ‘مەسیحی’ نین. ئایا ئەم نووسینە سەرەتاییانە پێشبینییەکانیان تێدایە کە بە دروستی پێشبینی ڕووداوەکانی عیسا ئەلمەسیح دەکەن؟ لێرەدا کورتەیەک لەو پێشبینیانە دەخەینەڕوو کە لە تاوراتدا هاتووە . لێرەدا کورتەیەک لە پێشبینییەکانی زابور و پێغەمبەرانی دواتر دەخەینەڕوو . ئێستا دەتوانیت وەک ئیلیا تاقی بکەیتەوە بۆ ئەوەی بزانیت ئایا پێغەمبەر عیسا المسیح د.خ وەک لە ئینجیلدا تۆمارکراوە بەڕاستی لە خوداوەیە، یان شێواندنێکی درۆیە لەلایەن مرۆڤەکانەوە.
سورەتی الانم لەگەڵ یەحیا و عیسا المسیح ناوی ئیلیاسی ناوە. ئەوەی جێگای سەرنجە، ئیلیا لە کتێبی کۆتایی پەیمانی کۆن پێشبینی کراوە کە بێت و دڵمان بۆ هاتنی مەسیح ئامادە بکات . لە ئینجیلدا دەبینین کە چۆن پێغەمبەر یەحیا بە شێوازی ئیلیا هاتووە بۆ ئەوەی ڕووبەڕووی خەڵک ببێتەوە و ئامادەیان بکات بۆ هاتنی مەسیح . کەسایەتی خودی ئیلیاش لە پێشبینییەکانی یەحیا و مەسیحدا بەستراوەتەوە.